Wat is liefde?
We hebben niet veel woorden om te spreken over de liefde. Liefhebben, beminnen, houden van. Dat is het zowat. Doorheen de geschiedenis zijn we veel woorden kwijtgespeeld. Het Sanskriet, die oude verdwenen taal verwant aan de Europese talen, had een rijke woordenschat om over de liefde in alle nuances te spreken. Wij hebben vandaag vooral een rijke woordenschat om over vrijen te spreken. Liefkozen, rampetampen en flikflooien zijn enkele van de properste, uit een lijst van tientallen. Zo wordt duidelijk wat we belangrijk vinden …
Als Jezus in het evangelie van zondag oproept om elkaar lief te hebben, dan aarzelen we dus. We kunnen ons moeilijk voorstellen hoe dat moet gebeuren. Dat man en vrouw elkaar liefhebben, en dat ze hun kinderen liefhebben, ja, daar kunnen we ons iets bij inbeelden. Maar op ruimere schaal elkaar liefhebben, dat is lastiger om voor te stellen. Met het verliezen van onze woordenschat over de liefde, zijn we ook ons voorstellingsvermogen over de liefde verloren. Zou Jezus met zijn woorden over liefde bedoelen dat we elkaar een warm hart moeten toedragen?
In ieder geval zijn we vandaag heel sterk geworden in het tegenovergestelde van de liefdestaal: de haatspraak. Met veel gemak gebruiken we woorden om mensen uit te sluiten, te kwetsen, te bedreigen of te verketteren. Zelfs de oorlogstaal blijkt weer standaardtaal te zijn geworden. Want vredestijden zijn een uitzondering, wordt ons verkondigd, oorlogstijden zijn normaal.
Ergens in onze grondwet staat er een artikel dat de vrijheid van meningsuiting garandeert. Het is onze geliefkoosde wapenuitrusting om met woorden ten strijde te trekken tegen ganse bevolkingsgroepen: politiekers, journalisten, werklozen, asielzoekers, de rijken, de steuntrekkers, de buitenlanders, de extremisten, de elite … Een echte genocide is verboden, maar voor een verbale genocide houden we ons nog nauwelijks in. We zijn graag verontwaardigd, en willen dan ook de dingen kunnen benoemen zoals ze zijn. Sommigen vinden het een kwaliteit: durven zeggen wat anderen niet durven zeggen.
Gelukkig geeft Jezus in het evangelie van zondag nog een aanwijzing die helpt om hem beter te begrijpen. Beschouw elkaar niet als dienaars maar als vrienden, zegt hij. Mensen zijn vrienden als ze niet zichzelf, maar de ander belangrijk vinden. Vrienden spreken respectvol met elkaar, zonder leugens of bedreigingen.
Is die liefde een gebod? Staat het niet zo in het evangelie? Er is veel kans dat Jezus het niet als een gebod formuleerde, maar eerder als een aanbeveling. Want liefde kan je niet verplichten. Liefde is een vrije keuze die je maakt, je kan ze aan niemand opleggen. Liefde is een ingesteldheid, voor de ene al wat gemakkelijker dan voor de andere. De liefde gekregen tijdens de eerste kinderjaren speelt daarin een grote rol.
Liefde is een keuze om je liefdevol te gedragen en liefdevol te spreken, een keuze om de ander belangrijk te vinden en vriendelijke aandacht te geven. Als haat uiteindelijk zichzelf vernietigt, dan is de liefde de bron van alle leven. Haat is afstotelijk, terwijl liefde aantrekkelijk is. Daarom zal de liefde altijd alles overwinnen. (Joh 15, 9-17)